Giải quyết sao cho quyền lợi của người dân Thủ Thiêm?

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ (TTCP), UBND TP HCM thu hồi 4,3 ha đất thuộc khu phố 1, phường Bình An để làm khu đô thị mới (KÐTM) Thủ Thiêm là chưa có cơ sở pháp lý vì phần đất này nằm ngoài ranh quy hoạch theo Quyết định 367/TTg năm 1996 của Thủ tướng Chính phủ. TTCP xác định khiếu nại của một số hộ dân đối với 4,3 ha đất bị thu hồi là có cơ sở, cần sớm được xem xét và có giải pháp giải quyết phù hợp.

Phải giải quyết sao cho quyền lợi của người dân Thủ Thiêm? (Ảnh: HOÀNG TRIỀU)

Với kết luận trên của TTCP, có nghĩa là việc thu hồi đất của UBND TP đối với 4,3 ha là không bảo đảm về căn cứ pháp lý, đồng nghĩa với việc các quyết định thu hồi đất này phải bị thu hồi, hủy bỏ hoặc ít nhất phải điều chỉnh lại tại thời điểm sau kết luận thanh tra.

Về mặt pháp lý, khi các quyết định thu hồi đất trước đây chưa bảo đảm về pháp lý thì phải điều chỉnh cho đầy đủ, đúng luật, bao gồm cả việc điều chỉnh về giá đất bồi thường. Việc tính giá đất để bồi thường phải dựa vào giá đất tại thời điểm nhà nước ra quyết định thu hồi. Như vậy, giá đất phải bồi thường đối với phần diện tích 4,3 ha phải là giá đất tại thời điểm hiện nay theo bảng giá đất mà UBND TP công bố.

Theo quy định Luật Đất đai 2013, việc bồi thường khi thu hồi đất phải căn cứ vào bảng giá đất tại mỗi địa phương, cụ thể khoản 2 điều 114 Luật Ðất đai năm 2013 quy định: "Căn cứ nguyên tắc, phương pháp định giá đất và khung giá đất, UBND cấp tỉnh xây dựng và trình HÐND cùng cấp thông qua bảng giá đất trước khi ban hành. Bảng giá đất được xây dựng định kỳ 5 năm một lần và công bố công khai vào ngày 1-1 của năm đầu kỳ.

Trong thời gian thực hiện bảng giá đất, khi Chính phủ điều chỉnh khung giá đất hoặc giá đất phổ biến trên thị trường có biến động thì UBND cấp tỉnh điều chỉnh bảng giá đất cho phù hợp". Còn tại điểm đ, khoản 4, điều 114 Luật Đất đai 2013 nêu: Giá đất cụ thể được sử dụng làm căn cứ để "Tính tiền bồi thường khi nhà nước thu hồi đất".

Như vậy, với quy định này, UBND TP HCM và các cơ quan có thẩm quyền cần sớm đưa ra phương án giải quyết cho người dân, mức giá bồi thường phải phù hợp với giá đất thị trường tại thời điểm bồi thường.

Cũng theo kết luận của TTCP, quyết định của TTCP, văn bản của UBND TP HCM khi quy hoạch KÐTM Thủ Thiêm phải quy hoạch, bố trí 160 ha đất làm khu tái định cư (TÐC) cho người dân ở 5 phường có đất bị thu hồi làm dự án. Tuy nhiên, trên thực tế, tính đến thời điểm hiện nay, chính quyền TP chỉ bố trí mới 46,1 ha đất TÐC, còn thiếu 113,9 ha chưa được bố trí. Số đất này đi về đâu và vì sao chưa được bố trí TÐC?

Sở dĩ số đất dùng vào mục đích TÐC nhưng chưa được bố trí đúng mục đích là do phần diện tích này đã được giao cho 51 dự án để đầu tư xây dựng nhà ở, khu văn phòng vui chơi giải trí, công trình công cộng với tổng diện tích 144,6 ha. Trong 51 dự án, có 45 dự án được giao 116,9 ha và 6 dự án được tạm giao với diện tích 27,7 ha. Theo TTCP, qua kiểm tra thực tế cho thấy một số dự án được giao không đúng giấy phép kinh doanh, không đúng thẩm quyền, không có quy hoạch 1/2.000, không qua đấu giá…

Với những sai phạm này, về nguyên tắc, các tổ chức được giao đất không đúng mục đích, không đúng quy hoạch hoặc không đúng thẩm quyền phải bị thu hồi (điều 26 Luật Đất đai 1993, điều 38 Luật Đất đai 2003 và điều 64 Luật Đất đai 2013), đồng thời xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân có liên quan đến sai phạm này. Như vậy, đối với vấn đề liên quan đến 160 ha đất bố trí TÐC, không chỉ có sai phạm về mục đích sử dụng mà còn sai phạm trong lĩnh vực giao đất không thông qua đấu giá, gây ra nhiều hệ lụy về ngân sách, an sinh xã hội đối với người dân không được bố trí TÐC.

Nhưng có lẽ vấn đề gai góc hơn là hiện nay ở KÐTM Thủ Thiêm có còn quỹ đất để chính quyền TP bố trí TÐC hay không? Những dự án đã được giao hiện nay phần lớn đã xây dựng và thậm chí đã giao dịch với bên thứ ba, việc thu hồi để bố trí TÐC cho người dân gần như không thể thực hiện được. Nếu không có quỹ đất TÐC, chính quyền TP phải dùng tiền ngân sách để "mua" lại các dự án hoặc "mua" đất để bố trí TÐC. Với phương án nào thì ngân sách TP cũng bị ảnh hưởng. 

GÓC NHÌN

Phải lấy lại niềm tin

Không thể phủ nhận xây dựng KÐTM Thủ Thiêm là một chủ trương đúng của Chính phủ và chính quyền TP HCM. Những gì KÐTM Thủ Thiêm đang có là một minh chứng rõ nét. Rất tiếc, chủ trương này đã ít nhiều bị ảnh hưởng bởi những sai phạm trong quá trình triển khai thực hiện như nội dung thông báo của TTCP vừa rồi.

Những sai phạm này dù có tốn kém đến mấy cũng phải sửa để lấy lại niềm tin của người dân, đồng thời trả lại sự công bằng, quyền lợi hợp pháp cho những người bị thiệt hại. Trước mắt, có thể tạm ứng từ ngân sách để khắc phục sớm. Sau khi giải quyết ổn thỏa quyền lợi của người dân rồi thì lẽ hiển nhiên, các cá nhân, tổ chức có liên quan phải bị xử lý thỏa đáng. Không chỉ riêng người dân Thủ Thiêm mà người dân TP cũng mong việc kiểm điểm, xử lý trách nhiệm cá nhân cần được công khai để người dân giám sát.

Cuối cùng, những thiệt hại về vật chất từ sai phạm của những người có liên quan cần phải có biện pháp buộc họ phải chịu trách nhiệm chứ không phải ngân sách phải lo tất cả.